De achtergrond van mijn groene daken
Erg veel werkervaring heb ik niet maar een groot deel ervan bestaat uit het tekenen van groene daken. Het kleine bureautje waar ik dat gedaan heb maakte maakte grasdaken van telkens hetzelfde concept, deze konden ook alleen maar gebouwd worden door dezelfde aannemer. Hij was zodanig trots op wat ie gemaakt heeft dat ie er octrooi op heeft aangevraagd en gekregen op zijn ontwerp. Helaas voldoen deze bouwwerken niet aan de eisen die tegenwoordig aan een huis worden gesteld. Daarom ben ik in eigen tijd begonnen met het maken van ontwerpen die de meeste van deze gebreken niet hebben en een grotere variatie qua dakvorm kennen. Dit was dus een reden om maar eens wat te gaan uitproberen.
De belangrijkste gebreken waren het ontbreken van isolatie en stabiliteitsverbanden. Ik kan me eigenlijk niet voorstellen dat een constructie bestaande uit een rij portaalspanten met daarover geprofileerd staalplaat met daarover een lading zand, dat ook moet dienen als isolatie, probleemloos overeind blijft staan. Bij portaalspanten is de verbinding met de fundering doorgaans een scharnier, dit omdat een moment vaste inklemming zeer duur is en moeilijk uitvoerbaar. De verbinding ligger-kolom is doorgaans wel momentvast uitgevoerd. Voor de stabiliteit van een dergelijke constructie worden de spanten doorgekoppeld en voorzien van windverbanden. Over de onderliggende skeletachtige constructie kunnen dan geprofileerd stalen platen worden aangebracht als dakbeschot. Bij de genoemde grasdaken is wel sprake van een zekere doorkoppeling van de portaalspanten al is deze onconventioneel, want hij stort gewapend beton in een aantal van de zogenaamde cannelures van de geprofileerde staalplaat. Ook koppelen de boeispanten enigszins door, ook het feit dat de staalplaat over de gehele breedte van het gebouw door loopt zal wel helpen. Het probleem wat er volgens mij is is dat de windverbanden ontbreken, want die zijn er gewoon niet. Het zand op het dak is niet bevorderlijk voor de sterkte van de constructie, ook al heeft hij mij proberen wijs te maken dat dat zand de constructie 'aan drukt'. Een verklaring waarom er zo weinig problemen optreden is denk ik dat de portaalspanten zo zwaar zijn uitgevoerd en met veel zware kolommmen dat deze bijna uit zichzelf overeind blijven staan en dat er bijna nergens sprake is van grotere overspanningen van dan drie tot vier meter. De constructie is niet berekend op dwarskrachten. Om voldoende stabiliteit in dwarsrichting te krijgen zou de gehele dakconstructie uit gewapend beton uitgevoerd moeten worden. Wat mij betreft valt de keuze in veel gevallen uit op kanaalplaatvloeren, vaak smal (600mm), soms ook de meer gangbare maat 1200mm. In sommige gevallen zouden gasbeton broodjes ook een oplossing kunnen zijn.
Overigens heeft ie ooit een snelwegoverkapping willen maken waarbij al die kolommen ineens overbodig zouden zijn, ik zou ze zelf niet weg durven te halen, behalve als er aan die constructiefouten iets gedaan mag worden en de constructie goed doorgerekend wordt voor de verandering.
Een probleem hierbij is dat het dakpakket door de betonnen geisoleerde constructie veel dikker en zwaarder wordt. Vooral als je de kolommen die in het midden van het gebouw staan weg wilt halen geeft dit problemen. Mijn gebouwen zouden daarom eigenlijk heel nodig doorgerekend moeten worden, maar dat kan ik niet zelf. Dat krijg je als je ook overspanningen groter dan drie tot vier meter wilt maken.
Wat betreft het ontbreken van de isolatie kan ik zeggen: Ik heb opgezocht op het internet dat droog zand tien keer zo slecht isoleert en dat nat zand vijftig keer zo slecht isoleert als normale isolatie materialen. Dat komt erop neer dat je een laag van vijf meter dik nodig zou hebben als je alleen isoleert met zand. Ook de betonvloer op zand van de begane grond moet in het geval van een woning aan de onderkant geisoleerd worden, ook als er sprake is van vloerverwarming. Desondanks zou er bij de hier bekritiseerde constructie sprake zijn van een goed binnenklimaat. Het ligt echter voor de hand dat dit juist slecht zou zijn. 's Zomers is er volgens mij sprake van een broeikaseffect vanwege de grote glazen pui en het staalplaatdak met een niet zo dikke laag zand. 's Winters is het denk ik duur stoken vanwege is vanwege het ongeisoleerde dak en vloer. Het zal nog wel enige tijd controversieel blijven of groene daken geisoleerd moeten worden of niet, zo heb ik een keer een aflevering van 'bouw je droomhuis' van Kevin McCloud gezien waarbij hij zand uitgebreid aangeprijsd heeft als natuurlijk isolatiemateriaal. Ik was wel blij toen ik aan het eind van het programma de aannemer alsnog isolatiemateriaal in het dak zag drukken tussen een houten balklaag.
Aan plaatjes als bovenstaand had men geen boodschap. Het is voor mij ook nooit meer goed gekomen bij dat grasdaken boeltje: Geen werk meer. Let ook op de als beton gearceerde dakvloer en de bij alle varianten aanwezige thermische isolatie van gelijke dikte.
Boven: Dit is een typische doorsnede van een van de door mij ontworpen vakantie woningen met groen dak. Geisoleerd dus. Dit huis je heeft een ronde plattegrond de gelamineerd houten spanten staan in een straal of halve cirkel geplaatst. Dit huisje heeft dus bij drie van de vier gevels groen en gaat daardoor bijna helemaal op in het landschap. Beter dan die daken met al die gebreken in ieder geval, vind ik zelf.
boven: Dit zijn de gevels van een van mijn vakantie woningen, drie gevels zo groen als gras!
boven: Er hoeft van mij niet altijd gras op het dak, riet kan ook.
onder: De bibliotheek van TU-delft zal altijd wel een inspiratie blijven voor grasdaken, maar dan meestal wel een beetje kleiner en slechter.
